Sau má»™t thá»i gian quy hoạch phát triển đại trà cây cao su, các tỉnh khu vá»±c miá»n Trung Ä‘ang tìm cách sá»a sai do cây cao su không thích hợp vá»›i những diá»…n biến khó lưá»ng cá»§a thá»i tiết, cÅ©ng như thị trưá»ng cho sản phẩm cao su gặp khó khăn.
Không chỉ hàng ngàn hecta cây cao su bị gãy đổ do mưa bão, giá má»§ cao su xuống thấp suốt má»™t thá»i gian dài khiến doanh nghiệp và ngưá»i dân trồng cao su thua lá»— nặng cÅ©ng là yếu tố buá»™c các địa phương khu vá»±c này thu hẹp dần diện tích cao su.
Thu hẹp diện tích, chuyển đổi cây trồng
ThiÌ£ trâÌn Nông trường ViêÌ£t Trung (huyện Bố Trạch, Quảng Bình) vôÌn trươÌc Ä‘ây được xem như laÌ€ vương quôÌc cao su vÆ¡Ìi hÆ¡n 3.000ha vaÌ€ hÆ¡n 1.000 công nhân lao Ä‘ôÌ£ng.
Sau hai cÆ¡n bão lÆ¡Ìn năm 2013 vaÌ€ 2017, diêÌ£n tiÌch cao su của nông trường naÌ€y Ä‘ã giảm xuôÌng chỉ coÌ€n khoảng 2.200ha. SôÌ công nhân của nông trường cũng phải căÌt giảm xuôÌng chỉ hÆ¡n 700 người.
Ông Phan Văn ThaÌ€nh, giaÌm Ä‘ôÌc Công ty TNHH MTV ViêÌ£t Trung, cho biết sau nhiá»u năm găÌn boÌ vÆ¡Ìi cây cao su, công ty Ä‘ang phải tiÌnh phương aÌn tự quy hoaÌ£ch laÌ£i diêÌ£n tiÌch cho phuÌ€ hợp vÆ¡Ìi sự thay Ä‘ổi của thời tiêÌt.
KêÌ hoaÌ£ch daÌ€i haÌ£n của công ty sẽ chỉ coÌ€n laÌ£i khoảng 1.000ha cao su. DiêÌ£n tiÌch coÌ€n laÌ£i sẽ phải chuyển Ä‘ổi qua trôÌ€ng cây khaÌc. Bởi nêÌu không coÌ phương aÌn thay thêÌ, cuôÌ£c sôÌng của sôÌ công nhân naÌ€y sẽ biÌ£ ảnh hưởng nghiêm troÌ£ng.
"TrươÌc Ä‘ây khi thời tiêÌt coÌ€n iÌt biêÌn Ä‘ôÌ£ng thiÌ€ cây cao su coÌ€n sôÌng được. Nay biêÌn Ä‘ổi khiÌ hâÌ£u laÌ€m thời tiêÌt thay Ä‘ổi nhanh quaÌ. Không thể trông chờ vaÌ€o cây cao su được nữa. Nên phải chuyển Ä‘ổi mÆ¡Ìi tôÌ€n taÌ£i được" - ông ThaÌ€nh noÌi.
Ông Phan Văn Khoa - giaÌm Ä‘ôÌc Sở NN&PTNT Quảng BiÌ€nh - cho biết theo quy hoaÌ£ch phaÌt triển cây cao su của địa phương này Ä‘êÌn năm 2020, diện tích cao su toàn tỉnh đạt 23.000ha.
Tuy nhiên, mÆ¡Ìi Ä‘ây tỉnh naÌ€y Ä‘ã lâÌ£p Ä‘êÌ€ aÌn Ä‘iêÌ€u chỉnh quy hoaÌ£ch naÌ€y theo hươÌng giảm diêÌ£n tiÌch trôÌ€ng cao su toaÌ€n tỉnh xuôÌng dươÌi 15.000ha.
Theo ông Khoa, viêÌ£c Ä‘iêÌ€u chỉnh naÌ€y laÌ€ Ä‘ể haÌ£n chêÌ những rủi ro do tiÌ€nh hiÌ€nh thời tiêÌt ngaÌ€y caÌ€ng bâÌt thường.
"ChâÌ£m nhâÌt laÌ€ trong năm nay Ä‘êÌ€ aÌn sẽ được thực hiêÌ£n. Bão lÆ¡Ìn liên tiêÌp mâÌy năm qua Ä‘ã laÌ€m người trôÌ€ng cao su khoÌc quaÌ nhiêÌ€u rôÌ€i. Äã Ä‘êÌn luÌc phải tiÌnh toaÌn laÌ£i Ä‘ể haÌ£n chêÌ bÆ¡Ìt những rủi ro. Những vuÌ€ng naÌ€o dễ biÌ£ ảnh hưởng bởi gioÌ bão sẽ phải chuyển Ä‘ổi qua những loaÌ£i cây trôÌ€ng khaÌc phuÌ€ hợp hÆ¡n" - ông Khoa noÌi.
Từng quy hoạch diện tích cao su lên tá»›i 53.900ha nhưng đến năm 2016, tỉnh Quảng Nam Ä‘iá»u chỉnh quy hoạch này vá»›i diện tích cao su chỉ còn 16.000ha, vá»›i lý do giá má»§ cao su xuống quá thấp trong giai Ä‘oạn từ 2014 - 2016.
Tuy nhiên đến đầu 2017, diện tích thá»±c tế Ä‘ã trồng chỉ đạt 13.200ha và tỉnh Ä‘ã yêu cầu giữ nguyên diện tích này, không mở rá»™ng thêm.
Nhiá»u hệ lụy
Giải thích lý do phải liên tục Ä‘iá»u chỉnh giảm diện tích trồng cao su, ông Lê Minh Hưng - phó giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Quảng Nam - cho rằng thổ nhưỡng cá»§a các vùng được đưa vào trồng cao su khá phù hợp, nhưng địa phương không lưá»ng trước được những diá»…n biến tiêu cá»±c cá»§a thị trưá»ng, giá má»§ cao su đứng ở mức quá thấp trong má»™t thá»i gian dài khiến loại cây trồng này không còn hấp dẫn.
"Thá»±c tế cho thấy cây cao su phát triển ở má»™t số nÆ¡i khá tốt và Quảng Nam cÅ©ng Ä‘ã xem xét rất kỹ trước khi đưa vào quy hoạch" - ông Hưng nói.
Trong khi Ä‘ó, việc tạm ngừng mở rá»™ng diện tích cao su tại má»™t số địa phương Ä‘ã làm phát sinh nhiá»u vấn đỠphức tạp.
Chẳng hạn, dù được cấp giấy chứng nháºn đầu tư 13.300ha cao su nhưng đến nay Công ty CP Công nghiệp cao su Quảng Nam má»›i chỉ trồng được chưa tá»›i 600ha, số diện tích còn lại bị nhiá»u ngưá»i dân Ä‘òi lại, làm phát sinh khiếu nại và tranh chấp kéo dài.
Tương tá»±, ông Phạm Quang Äức - phó chá»§ tịch UBND xã Bình Minh (huyện Bình SÆ¡n, tỉnh Quảng Ngãi) - cho biết nhiá»u ngưá»i dân từng thá»a thuáºn góp đất cho Công ty TNHH MTV Cao su Quảng Ngãi để trồng cao su vá»›i diện tích lên tá»›i 38ha, nhưng nay Ä‘òi lại đất vá»›i lý do cây cao su không hiệu quả, nhiá»u há»™ còn tá»± ý khai thác má»§ mà không được sá»± cho phép cá»§a công ty. Ông Äông - má»™t há»™ dân Ä‘ã tá»± ý phá bá» diện tích cao su đại Ä‘iá»n ở xã Bình Minh - cho rằng ngưá»i dân góp đất để mong làm ăn chung, được trả lương hằng tháng. Nhưng trong nhiá»u năm nay, rừng cao su không cho ngưá»i dân thu nháºp nào. Äó là chưa kể má»—i lần bão gió lại lo lắng cây cao su ngã đổ.
"Chúng tôi chỉ muốn lấy đất cá»§a mình trồng keo kiếm sống. Chứ để cây cao su ấy thì lấy chi sống" - ông Äông nói.
Lãnh đạo huyện Bình SÆ¡n cho rằng Ä‘ang rất Ä‘au đầu vá»›i chuyện tranh chấp này bởi rất khó để giải quyết.
"Phía công ty Ä‘ã đổ vốn ra chăm sóc nhưng đến nay việc thu hoạch bị Ä‘ình trệ vì giá cao su quá thấp. Việc trả lương hằng tháng cho ngưá»i dân nháºn khoán chăm sóc gặp khó. Ngưá»i dân Ä‘òi lại đất là sai vì Ä‘ã giao đất cho công ty rồi. Nhưng cam kết cá»§a công ty để ngưá»i dân góp đất là làm công nhân thì Ä‘ang bế tắc" - vị này cho biết.
Thu nháºp thấp nhất trong các loại cây trồng
Nhiá»u địa phương có trồng cao su ở khu vá»±c Tây Bắc Ä‘á»u Ä‘ã dừng phát triển tiếp loài cây này. Trong Ä‘ó, SÆ¡n La Ä‘ã "gói" diện tích trồng cao su từ năm 2016.
Ông Nguyá»…n Anh Tuấn, giám đốc Sở NN&PTNT Lào Cai, cho biết địa phương này quy hoạch 20.000ha trồng cao su, nhưng má»›i trồng 2.000ha Ä‘ã phải tạm ngừng mở rá»™ng thêm.
Má»™t trong những nguyên nhân khiến các địa phương này ngừng phát triển cây cao su là do thu nháºp từ cao su chỉ đạt dưới 40 triệu đồng/năm, thu nháºp thấp báºc nhất trong số các loại cây trồng ở khu vá»±c này.
Nhằm giúp nông dân cải thiện thu nháºp, các địa phương này Ä‘ang khuyến khích và tạo Ä‘iá»u kiện cho ngưá»i dân tổ chức nuôi ong dưới tán rừng cao su.
L.ANH
|
QUá»C NAM - TRẦN MAI - THÁI BÁ DŨNG
(Báo Tuổi trẻ)