Sau má»™t thá»i gian quy hoạch phát triển đại trà cây cao su, các tỉnh khu vá»±c miá»n Trung Ä‘ang tìm cách sá»a sai do cây cao su không thích hợp vá»›i những diá»…n biến khó lÆ°á»ng của thá»i tiết, cÅ©ng nhÆ° thị trÆ°á»ng cho sản phẩm cao su gặp khó khăn.
Không chỉ hàng ngàn hecta cây cao su bị gãy đổ do mÆ°a bão, giá mủ cao su xuống thấp suốt má»™t thá»i gian dài khiến doanh nghiệp và ngÆ°á»i dân trồng cao su thua lá»— nặng cÅ©ng là yếu tố buá»™c các địa phÆ°Æ¡ng khu vá»±c này thu hẹp dần diện tích cao su.
Thu hẹp diện tích, chuyển đổi cây trồng
ThiÌ£ trâÌn Nông trÆ°Æ¡Ì€ng ViêÌ£t Trung (huyện Bố Trạch, Quảng Bình) vôÌn trÆ°Æ¡Ìc Ä‘ây Ä‘Æ°Æ¡Ì£c xem nhÆ° laÌ€ vÆ°Æ¡ng quôÌc cao su vÆ¡Ìi hÆ¡n 3.000ha vaÌ€ hÆ¡n 1.000 công nhân lao Ä‘ôÌ£ng.
Sau hai cÆ¡n bão lÆ¡Ìn năm 2013 vaÌ€ 2017, diêÌ£n tiÌch cao su của nông trÆ°Æ¡Ì€ng naÌ€y Ä‘ã giảm xuôÌng chỉ coÌ€n khoảng 2.200ha. SôÌ công nhân của nông trÆ°Æ¡Ì€ng cũng phải căÌt giảm xuôÌng chỉ hÆ¡n 700 ngÆ°Æ¡Ì€i.
Ông Phan Văn ThaÌ€nh, giaÌm Ä‘ôÌc Công ty TNHH MTV ViêÌ£t Trung, cho biết sau nhiá»u năm găÌn boÌ vÆ¡Ìi cây cao su, công ty Ä‘ang phải tiÌnh phÆ°Æ¡ng aÌn tÆ°Ì£ quy hoaÌ£ch laÌ£i diêÌ£n tiÌch cho phuÌ€ hÆ¡Ì£p vÆ¡Ìi sÆ°Ì£ thay Ä‘ổi của thÆ¡Ì€i tiêÌt.
KêÌ hoaÌ£ch daÌ€i haÌ£n của công ty sẽ chỉ coÌ€n laÌ£i khoảng 1.000ha cao su. DiêÌ£n tiÌch coÌ€n laÌ£i sẽ phải chuyển Ä‘ổi qua trôÌ€ng cây khaÌc. Bởi nêÌu không coÌ phÆ°Æ¡ng aÌn thay thêÌ, cuôÌ£c sôÌng của sôÌ công nhân naÌ€y sẽ biÌ£ ảnh hưởng nghiêm troÌ£ng.
"TrÆ°Æ¡Ìc Ä‘ây khi thÆ¡Ì€i tiêÌt coÌ€n iÌt biêÌn Ä‘ôÌ£ng thiÌ€ cây cao su coÌ€n sôÌng Ä‘Æ°Æ¡Ì£c. Nay biêÌn Ä‘ổi khiÌ hâÌ£u laÌ€m thÆ¡Ì€i tiêÌt thay Ä‘ổi nhanh quaÌ. Không thể trông chÆ¡Ì€ vaÌ€o cây cao su Ä‘Æ°Æ¡Ì£c nữa. Nên phải chuyển Ä‘ổi mÆ¡Ìi tôÌ€n taÌ£i Ä‘Æ°Æ¡Ì£c" - ông ThaÌ€nh noÌi.
Ông Phan Văn Khoa - giaÌm Ä‘ôÌc Sở NN&PTNT Quảng BiÌ€nh - cho biết theo quy hoaÌ£ch phaÌt triển cây cao su của địa phÆ°Æ¡ng này Ä‘êÌn năm 2020, diện tích cao su toàn tỉnh đạt 23.000ha.
Tuy nhiên, mÆ¡Ìi Ä‘ây tỉnh naÌ€y Ä‘ã lâÌ£p Ä‘êÌ€ aÌn Ä‘iêÌ€u chỉnh quy hoaÌ£ch naÌ€y theo hÆ°Æ¡Ìng giảm diêÌ£n tiÌch trôÌ€ng cao su toaÌ€n tỉnh xuôÌng dÆ°Æ¡Ìi 15.000ha.
Theo ông Khoa, viêÌ£c Ä‘iêÌ€u chỉnh naÌ€y laÌ€ Ä‘ể haÌ£n chêÌ những rủi ro do tiÌ€nh hiÌ€nh thÆ¡Ì€i tiêÌt ngaÌ€y caÌ€ng bâÌt thÆ°Æ¡Ì€ng.
"ChâÌ£m nhâÌt laÌ€ trong năm nay Ä‘êÌ€ aÌn sẽ Ä‘Æ°Æ¡Ì£c thÆ°Ì£c hiêÌ£n. Bão lÆ¡Ìn liên tiêÌp mâÌy năm qua Ä‘ã laÌ€m ngÆ°Æ¡Ì€i trôÌ€ng cao su khoÌc quaÌ nhiêÌ€u rôÌ€i. Äã Ä‘êÌn luÌc phải tiÌnh toaÌn laÌ£i Ä‘ể haÌ£n chêÌ bÆ¡Ìt những rủi ro. Những vuÌ€ng naÌ€o dễ biÌ£ ảnh hưởng bởi gioÌ bão sẽ phải chuyển Ä‘ổi qua những loaÌ£i cây trôÌ€ng khaÌc phuÌ€ hÆ¡Ì£p hÆ¡n" - ông Khoa noÌi.
Từng quy hoạch diện tích cao su lên tá»›i 53.900ha nhÆ°ng đến năm 2016, tỉnh Quảng Nam Ä‘iá»u chỉnh quy hoạch này vá»›i diện tích cao su chỉ còn 16.000ha, vá»›i lý do giá mủ cao su xuống quá thấp trong giai Ä‘oạn từ 2014 - 2016.
Tuy nhiên đến đầu 2017, diện tích thá»±c tế Ä‘ã trồng chỉ đạt 13.200ha và tỉnh Ä‘ã yêu cầu giữ nguyên diện tích này, không mở rá»™ng thêm.
Nhiá»u hệ lụy
Giải thích lý do phải liên tục Ä‘iá»u chỉnh giảm diện tích trồng cao su, ông Lê Minh HÆ°ng - phó giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Quảng Nam - cho rằng thổ nhưỡng của các vùng được Ä‘Æ°a vào trồng cao su khá phù hợp, nhÆ°ng địa phÆ°Æ¡ng không lÆ°á»ng trÆ°á»›c được những diá»…n biến tiêu cá»±c của thị trÆ°á»ng, giá mủ cao su đứng ở mức quá thấp trong má»™t thá»i gian dài khiến loại cây trồng này không còn hấp dẫn.
"Thá»±c tế cho thấy cây cao su phát triển ở má»™t số nÆ¡i khá tốt và Quảng Nam cÅ©ng Ä‘ã xem xét rất kỹ trÆ°á»›c khi Ä‘Æ°a vào quy hoạch" - ông HÆ°ng nói.
Trong khi Ä‘ó, việc tạm ngừng mở rá»™ng diện tích cao su tại má»™t số địa phÆ°Æ¡ng Ä‘ã làm phát sinh nhiá»u vấn Ä‘á» phức tạp.
Chẳng hạn, dù được cấp giấy chứng nháºn đầu tÆ° 13.300ha cao su nhÆ°ng đến nay Công ty CP Công nghiệp cao su Quảng Nam má»›i chỉ trồng được chÆ°a tá»›i 600ha, số diện tích còn lại bị nhiá»u ngÆ°á»i dân Ä‘òi lại, làm phát sinh khiếu nại và tranh chấp kéo dài.
TÆ°Æ¡ng tá»±, ông Phạm Quang Äức - phó chủ tịch UBND xã Bình Minh (huyện Bình SÆ¡n, tỉnh Quảng Ngãi) - cho biết nhiá»u ngÆ°á»i dân từng thá»a thuáºn góp đất cho Công ty TNHH MTV Cao su Quảng Ngãi để trồng cao su vá»›i diện tích lên tá»›i 38ha, nhÆ°ng nay Ä‘òi lại đất vá»›i lý do cây cao su không hiệu quả, nhiá»u há»™ còn tá»± ý khai thác mủ mà không được sá»± cho phép của công ty. Ông Äông - má»™t há»™ dân Ä‘ã tá»± ý phá bá» diện tích cao su đại Ä‘iá»n ở xã Bình Minh - cho rằng ngÆ°á»i dân góp đất để mong làm ăn chung, được trả lÆ°Æ¡ng hằng tháng. NhÆ°ng trong nhiá»u năm nay, rừng cao su không cho ngÆ°á»i dân thu nháºp nào. Äó là chÆ°a kể má»—i lần bão gió lại lo lắng cây cao su ngã đổ.
"Chúng tôi chỉ muốn lấy đất của mình trồng keo kiếm sống. Chứ để cây cao su ấy thì lấy chi sống" - ông Äông nói.
Lãnh đạo huyện Bình SÆ¡n cho rằng Ä‘ang rất Ä‘au đầu vá»›i chuyện tranh chấp này bởi rất khó để giải quyết.
"Phía công ty Ä‘ã đổ vốn ra chăm sóc nhÆ°ng đến nay việc thu hoạch bị Ä‘ình trệ vì giá cao su quá thấp. Việc trả lÆ°Æ¡ng hằng tháng cho ngÆ°á»i dân nháºn khoán chăm sóc gặp khó. NgÆ°á»i dân Ä‘òi lại đất là sai vì Ä‘ã giao đất cho công ty rồi. NhÆ°ng cam kết của công ty để ngÆ°á»i dân góp đất là làm công nhân thì Ä‘ang bế tắc" - vị này cho biết.
Thu nháºp thấp nhất trong các loại cây trồng
Nhiá»u địa phÆ°Æ¡ng có trồng cao su ở khu vá»±c Tây Bắc Ä‘á»u Ä‘ã dừng phát triển tiếp loài cây này. Trong Ä‘ó, SÆ¡n La Ä‘ã "gói" diện tích trồng cao su từ năm 2016.
Ông Nguyá»…n Anh Tuấn, giám đốc Sở NN&PTNT Lào Cai, cho biết địa phÆ°Æ¡ng này quy hoạch 20.000ha trồng cao su, nhÆ°ng má»›i trồng 2.000ha Ä‘ã phải tạm ngừng mở rá»™ng thêm.
Má»™t trong những nguyên nhân khiến các địa phÆ°Æ¡ng này ngừng phát triển cây cao su là do thu nháºp từ cao su chỉ đạt dÆ°á»›i 40 triệu đồng/năm, thu nháºp thấp báºc nhất trong số các loại cây trồng ở khu vá»±c này.
Nhằm giúp nông dân cải thiện thu nháºp, các địa phÆ°Æ¡ng này Ä‘ang khuyến khích và tạo Ä‘iá»u kiện cho ngÆ°á»i dân tổ chức nuôi ong dÆ°á»›i tán rừng cao su.
L.ANH
|
QUá»C NAM - TRẦN MAI - THÁI BÁ DŨNG
(Báo Tuổi trẻ)
