BêÌ£nh xuâÌt hiêÌ£n ở nươÌc ta từ khoảng giữa năm 1999, sau Ä‘oÌ không phaÌt triển maÌ£nh nên iÌt được chuÌ yÌ. Năm 2010, bệnh Ä‘ã bôÌ£c phaÌt gây haÌ£i nặng haÌ€ng chuÌ£c ngaÌ€n ha cao su ở Tây Ninh, BiÌ€nh Dương, BiÌ€nh PhươÌc… HiêÌ£n nay bêÌ£nh được coi laÌ€ môÌ£t trong vaÌ€i loaÌ£i bêÌ£nh nguy hiểm sôÌ môÌ£t trên cây cao su ở nươÌc ta. Äây laÌ€ môÌ£t bêÌ£nh khaÌ mÆ¡Ìi Ä‘ôÌi vÆ¡Ìi baÌ€ con, nên nhiêÌ€u người tỏ ra luÌng tuÌng.
BêÌ£nh thường gây haÌ£i nặng những vườn cao su Ä‘ã kheÌp taÌn trở Ä‘i, trên caÌc doÌ€ng cao su vô tiÌnh (đặc biêÌ£t laÌ€ RRIV4) vaÌ€ trong Ä‘iêÌ€u kiêÌ£n thời tiêÌt Ä‘ang từ mưa chuyển sang năÌng haÌ£n... BêÌ£nh laÌ€m ruÌ£ng laÌ, chêÌt chôÌ€i vaÌ€ nêÌu nặng coÌ thể laÌ€m chêÌt từng caÌ€nh hoặc chêÌt cả cây.
Trên laÌ: VêÌt bêÌ£nh mâÌ€u Ä‘en, coÌ hiÌ€nh daÌ£ng xương caÌ doÌ£c theo gân laÌ. NêÌu gặp Ä‘iêÌ€u kiêÌ£n thuâÌ£n lợi caÌc vêÌt lan rôÌ£ng dâÌ€n, cuôÌi cuÌ€ng laÌ chuyển sang mâÌ€u vaÌ€ng cam vaÌ€ ruÌ£ng từng laÌ cheÌt. Trên laÌ non, vêÌt bêÌ£nh coÌ hiÌ€nh troÌ€n, mâÌ€u xaÌm Ä‘êÌn nâu vÆ¡Ìi quâÌ€ng vaÌ€ng xung quanh, taÌ£i trung tâm vêÌt bêÌ£nh Ä‘ôi khi laÌ biÌ£ thủng thaÌ€nh lỗ. NêÌu nặng laÌ sẽ biÌ£ biêÌn daÌ£ng vaÌ€ ruÌ£ng.
Trên chôÌ€i non vaÌ€ cuôÌng laÌ: CoÌ caÌc vêÌt nưÌt doÌ£c hiÌ€nh thoi daÌ€i vaÌ€i mm, mủ xiÌ€, sau Ä‘oÌ hoÌa Ä‘en (trên chôÌ€i non vêÌt nưÌt coÌ thể daÌ€i tÆ¡Ìi 20mm) gây chêÌt chôÌ€i, Ä‘ôi khi chêÌt cả caÌ€nh, cả cây. NêÌu cuôÌng laÌ biÌ£ haÌ£i, toaÌ€n bôÌ£ laÌ cheÌt coÌ thể biÌ£ ruÌ£ng ngay khi phiêÌn laÌ coÌ€n xanh, chưa coÌ biểu hiêÌ£n biÌ£ bêÌ£nh.
Trong quaÌ triÌ€nh kyÌ sinh, nâÌm coÌ€n tiêÌt ra châÌt Ä‘ôÌ£c (CC toxin) hợp châÌt naÌ€y râÌt Ä‘ôÌ£c cho cây cao su, nên chỉ câÌ€n môÌ£t vêÌt bêÌ£nh nhỏ trên gân chiÌnh cũng Ä‘ủ gây ruÌ£ng laÌ.
Äể haÌ£n chêÌ taÌc haÌ£i của bêÌ£nh, coÌ thể aÌp duÌ£ng kêÌt hợp môÌ£t sôÌ biêÌ£n phaÌp sau Ä‘ây:
- Không trôÌ€ng caÌc doÌ€ng vô tiÌnh mẫn cảm vÆ¡Ìi bêÌ£nh như RRIV4, RRIC 103, RRIC 104…
- Thu gom saÌ£ch sẽ laÌ bêÌ£nh ruÌ£ng trên mặt Ä‘âÌt, đưa xuôÌng hôÌ, rải vôi chôn hoặc Ä‘ôÌt. Cưa bỏ caÌ€nh biÌ£ bêÌ£nh chêÌt, đưa ra khỏi vườn tiêu hủy Ä‘ể haÌ£n chêÌ bêÌ£nh lây lan.
- Tăng cường phân boÌn, boÌn cân Ä‘ôÌi giữa Ä‘aÌ£m, lân vaÌ€ kali. Những vườn biÌ£ bêÌ£nh, nên giảm bÆ¡Ìt Ä‘aÌ£m, tăng thêm 25% phân kali (so vÆ¡Ìi quy triÌ€nh) Ä‘ể tăng sưÌc chôÌng đỡ bêÌ£nh cho cây.
- Những cây biÌ£ haÌ£i nheÌ£, nên giảm cường Ä‘ôÌ£ caÌ£o, chuyển từ chêÌ Ä‘ôÌ£ caÌ£o D2 sang D3 (1 ngaÌ€y caÌ£o 2 ngaÌ€y nghỉ). NêÌu biÌ£ nặng, nên ngưng caÌ£o hoaÌ€n toaÌ€n Ä‘ể dưỡng cây.
- Phải kiểm tra vườn cao su thường xuyên (đặc biêÌ£t laÌ€ thời gian Ä‘ang từ mưa keÌo daÌ€i sau Ä‘oÌ năÌng noÌng trở laÌ£i) Ä‘ể phaÌt hiêÌ£n sÆ¡Ìm vaÌ€ phun thuôÌc phoÌ€ng triÌ£ bêÌ£nh kiÌ£p thời ngay khi bêÌ£nh mÆ¡Ìi chÆ¡Ìm xuâÌt hiêÌ£n.
Äể haÌ£n chêÌ taÌc haÌ£i của bêÌ£nh, vừa qua môÌ£t sôÌ Chi cuÌ£c BVTV Ä‘ã tiêÌn haÌ€nh thiÌ nghiêÌ£m tiÌ€m loaÌ£i thuôÌc coÌ hiêÌ£u quả. Sau Ä‘ây laÌ€ môÌ£t sôÌ Ä‘êÌ€ nghiÌ£ của caÌc cÆ¡ quan naÌ€y:
- Chi cuÌ£c BVTV BiÌ€nh Dương Ä‘êÌ€ nghiÌ£: DuÌ€ng 1,5 liÌt thuôÌc Carbenzim 500FL côÌ£ng vÆ¡Ìi 2,5 liÌt thuôÌc Saizole 5SC vaÌ€ 2 liÌt dâÌ€u khoaÌng SK Enspray 99EC, pha trong 1.000 liÌt nươÌc xiÌ£t cho 1 ha.
- Chi cuÌ£c BVTV tỉnh BRVT Ä‘êÌ€ nghiÌ£: DuÌ€ng 2 liÌt thuôÌc Carbenzim 500FL côÌ£ng vÆ¡Ìi 2,5 liÌt thuôÌc Saizole 5SC vaÌ€ 2 liÌt dâÌ€u khoaÌng SK Enspray 99EC, pha trong 1.000 liÌt nươÌc xiÌ£t cho 1 ha.
- CuÌ£c BVTV khuyêÌn caÌo sử duÌ£ng những thuôÌc coÌ hoaÌ£t châÌt Hexaconazole (Saizole 5SC nằm trong nhoÌm naÌ€y), hoặc hỗn hợp những thuôÌc coÌ hoaÌ£t châÌt Hexaconazole vÆ¡Ìi thuôÌc coÌ hoaÌ£t châÌt Carbendazim (Carbenzim 500FL nằm trong nhoÌm naÌ€y) Ä‘ể phun xiÌ£t.
Khi sử duÌ£ng thuôÌc baÌ€ con câÌ€n lưu yÌ:
- Phải phun ươÌt Ä‘êÌ€u mặt dươÌi của laÌ. NêÌu nặng phải phun vaÌ€i lâÌ€n, caÌch nhau 7-10 ngaÌ€y, cho Ä‘êÌn khi bêÌ£nh ngưng phaÌt triển.
- Nên vâÌ£n Ä‘ôÌ£ng nhiêÌ€u chủ vườn cuÌ€ng phun Ä‘ôÌ€ng loaÌ£t trên diêÌ£n rôÌ£ng, Ä‘ể haÌ£n chêÌ bêÌ£nh từ ruôÌ£ng không phun lây lan sang ruôÌ£ng Ä‘ã phun.
- Phải duÌ€ng những loaÌ£i maÌy phun coÌ aÌp lực cao, phun tÆ¡i sương vaÌ€ đưa được thuôÌc lên tâÌ£n ngoÌ£n của cây Ä‘ể thuôÌc tiêÌp xuÌc được vÆ¡Ìi caÌc bôÌ£ phâÌ£n biÌ£ bêÌ£nh.
Nguyá»…n Danh Vàn
(Báo NNVN)